Faaidada tufaaxa

  

Faa’iidada Tufaaxa iyo Caafimaadka

Tufaaxu waa midho si weyn loogu yaqaan dhadhankiisa macaan, carafkiisa udgoon iyo nafaqooyinkiisa fara badan. Waa midho si caalami ah loo isticmaalo, waxaana lagu tiriyaa cuntooyinka ugu caafimaadka badan ee jirka bini’aadamka u keena nafis, firfircooni iyo difaac xoog leh. Maahmaah caan ah oo Ingiriisi ah ayaa tiri,An apple a day keeps the doctor away” — taasoo micnaheedu yahay in cunidda hal tufaax maalin kasta ay kaa ilaalin karto booqashada dhakhtarka, maadaama uu tufaaxu leeyahay awood dabiici ah oo uu jirka ku taageero.

Marka hore, tufaaxu waa mid ka mid ah miraha ugu hodansan fiitamiinnada iyo macdanta muhiimka ah. Waxaa ku jira fiitamiin C oo ka caawiya jirka inuu yeesho difaac adag oo la dagaallama caabuqa iyo hargabka. Sidoo kale, wuxuu ka kooban yahay fiitamiin A, E, iyo B-kompleks kuwaas oo gacan ka geysta kobcinta maqaarka, timaha, iyo indhaha. Dhinaca macdanta, tufaaxu wuxuu hodan ku yahay potassium, magnesium, iyo calcium, kuwaas oo muhiim u ah shaqada wadnaha, lafaha iyo murqaha.

Mid ka mid ah faa’iidooyinka ugu weyn ee tufaaxa waa inuu ka caawiyo shaqada caloosha iyo dheefshiidka. Tufaaxu wuxuu hodan ku yahay fiber, gaar ahaan nooca loo yaqaan pectin, kaas oo caawiya nidaaminta socodka dheefshiidka iyo nadiifinta xiidmaha. Taasi waxay yareysaa calool-fadhiga, waxayna ka hortagtaa dhibaatooyinka la xiriira dheefshiid xumada. Sidoo kale, fiber-ka ku jira tufaaxa wuxuu yareeyaa kolestaroolka dhiigga, taasoo hoos u dhigta halista cudurrada wadnaha.

Tufaaxu sidoo kale wuxuu muhiim u yahay caafimaadka wadnaha. Daraasado caafimaad ayaa muujiyay in cunidda tufaaxa si joogto ah ay hoos u dhigto cadaadiska dhiigga iyo kolestaroolka xun (LDL). Waxaa kaloo ku jira walxo antioxidant ah sida quercetin iyo polyphenols, kuwaas oo difaaca unugyada jirka ka ilaaliya waxyeellada ay keenaan xag-jirayaasha (free radicals). Sidaas awgeed, tufaaxu wuxuu door muhiim ah ka ciyaaraa ka hortagga cudurrada halista ah sida wadne xanuunka iyo kansarka.

Dhanka kale, tufaaxu wuxuu faa’iido weyn u leeyahay dadka doonaya inay miisaan dhimaan. Sababtu waa in tufaaxu uu kalooriyo (energy) yar leeyahay, isla markaana uu si fiican u buuxiyo caloosha, taasoo qofka ka caawisa inuusan si fudud u dareemin gaajo. Fiber-kiisu wuxuu gaabiyaa dheefshiidka cuntada, sidaas darteed tamarta si tartiib ah ayuu u sii daayaa, taasoo ka dhigaysa in qofka uu dareemo dhereg muddo dheer.

Sidoo kale, tufaaxu waa saaxiib wanaagsan oo ilko caafimaad qaba leh. Marka la calaalinayo tufaaxa, wuxuu nadiifiyaa ilkaha wuxuuna yareeyaa urta xun ee afka. Inkastoo uusan beddelayn cadayashada, haddana wuxuu door ka ciyaaraa nadaafadda afka iyo ciridka.

Ugu dambeyntii, tufaaxu waa miro lagu taliyay in lagu daro cunnada maalinlaha ah — ha ahaado subax, qadada ama cashada. Cunistiisu waxay ka caawisaa jirka inuu helo nafaqooyin dabiici ah oo muhiim ah, waxayna yaraysaa halista cudurro badan.

Haddii la soo koobo, tufaaxu waa miro si dhab ah u ah daawo dabiici ah oo ka hortagta cudurrada wadnaha, caawiya dheefshiidka, hagaajiya maqaarka, iyo kor u qaada tamarta jirka. Sidaa darteed, qof kasta oo raba inuu yeesho nolol caafimaad leh waa inuu tufaaxa ka dhigaa qayb joogto ah oo ka mid ah cuntadiisa maalinlaha ah